SZKOŁA SZCZETININA, CZYLI JAK MOŻNA POKONAĆ CHORY SYSTEM EDUKACJI
Szkoła Szczetinina to szkoła w wiosce Tekos na terytorium Kraju Krasnodarskiego, stworzona pod kierunkiem nauczyciela-innowatora, wykładowcy Rosyjskiej Akademii Nauk Michaiła Pietrowicza Schetinina. W obecnej formie szkoła istnieje od 1994 roku. Jest miejscem, które nie potrzebuje nauczycieli, w którym nie ma ocen, gdzie uczeń jest dla siebie nauczycielem, w którym sam dla siebie jest autorytetem. Jak to możliwe? Na czym polega system edukacji stworzony w tej szkole?
Historia stworzenia
Szkoła Szczetinina została stworzona jako eksperyment w systemie szkolnictwa średniego.
Początki eksperymentu sięgają lat 80. ubiegłego wieku, kiedy dyrektor szkoły, Michaił Pietrowicz Schetinin, zajmował stanowisko starszego pracownika instytutu naukowo-badawczego ośrodków i metod nauczania Akademii Nauk Pedagogicznych ZSRR.
Istotą eksperymentu było stworzenie szkolnego kompleksu rolno-przemysłowego, łącząc naukę w pierwszej połowie dnia z pracą dzieci w wieku szkolnym w drugiej połowie dnia.
Ponadto Shchetinin wprowadził nieoczekiwane innowacje pedagogiczne: skrócenie czasu lekcji, anulowanie ocen, zadań domowych itp.
Eksperyment nie przyniósł pozytywnego wyniku i został zamknięty na zlecenie Ministerstwa Edukacji ZSRR.
W 1988 r. w wiosce Azow (Kraj Krasnodarski), Schetinin wznowił eksperyment z własnej inicjatywy.
Nowa szkoła otrzymała status publicznej instytucji edukacyjnej.
Z czasem w wyniku nacisków rodziców podzielono ją na dwie odrębne jednostki – dzieci w tym samym wieku oraz grupę dzieci w różnym wieku.
W 1994 r. ta druga grupa przeniosła się do specjalnie utworzonego oddziału w wiosce Tekos w pobliżu miasta Gelendżyk.
Następnie nastąpiło oddzielenie nowej instytucji od szkoły eksperymentalnej i ten stan trwa do dziś.
Nowa szkoła – nowa koncepcja
Kompleks nowej szkoły Szczetinina, w której uczniowie uczą się do dziś, obejmuje internat oraz kilka budynków edukacyjnych.
Uczniowie mieszkają na terenie szkoły, od czasu do czasu, gdy tylko jest to możliwe, wyjeżdżając do domu.
Budowa, konserwacja i naprawa budynków oraz całego terytorium są przeprowadzane przez samych uczniów.
Zajęcia w szkole odbywają się przez cały rok.
Nauka opiera się na zasadzie porzucenia standardowych systemów edukacji.
Na lekcji w jednej grupie są dzieciaki w różnym wieku, np. 7, 10 i 15 lat.
Uczniowie mają codzienne, rutynowe obowiązki, które zajmują znaczną część ich dnia.
Praktykowana jest metoda tzw. zanurzania, czyli uczeń sam sobie jest nauczycielem i musi samodzielnie odkrywać tajemnice danej nauki.
Oprócz klasycznych przedmiotów na równi z nimi traktowana jest nauka np. tańców etnicznych lub różnych sztuk walki wręcz.
Najważniejsze elementy wyróżniające edukację w szkole Szczetinina to:
- brak podziału na klasy;
- różne grupy wiekowe uczniów w tej samej grupie;
- brak wyraźnie ustalonego planu lekcji – dzieci same tworzą sobie program zajęć;
- brak oddzielnych sal lekcyjnych (zajęcia odbywają się w dowolnym, wygodnym dla uczniów pokoju lub na zewnątrz, poza szkołą);
- brak wykwalifikowanych nauczycieli – uczniowie niezależnie badają i poznają materiał naukowy;
- brak systemu ocen i punktacji.
Na stałe w szkole uczy się około 350 dzieci i młodzieży obu płci.
Ze względu na dużą liczbę kandydatów nie wszyscy są przyjmowani do szkoły.
Główne kryteria selekcji to cechy osobiste wnioskodawcy, stopień wytrwałości i przetrwania w zespole, poziom niezależności.
Bez znaczenia są kwestie religijne i etniczne.
Zasady systemu pedagogicznego
System pedagogiczny szkoły Szczetinina opiera się na kilku zasadach.
Pierwszą z nich jest duchowy i moralny rozwój człowieka.
Miłość bliźniego i miłość do Boga, miłość do kraju.
Duchowość nie jest zadeklarowana na poziomie zasad i moralności, ale przejawia się w zachowaniu dorosłych i dzieci.
Druga zasada, którą można uznać za kluczową dla rozwoju wiedzy to pragnienie wiedzy.
W szkole Szczetinina dzieci uczą się przez tzw. zanurzenie w grupach w różnym wieku, a następnie każdy z nich może odgrywać rolę mentora-nauczyciela i wyjaśniać pozostałym wszystko, co odnosi się do tematu, który studiował.
Bycie nauczycielem jest bardzo odpowiedzialnym i honorowym zadaniem.
Każde dziecko uczy się w swoim własnym tempie, dlatego np. uczeń ze szkoły Szczetinina w 9 klasie może uczyć się fizyki na poziomie tejże klasy i jednocześnie przyswajać wiadomości z architektury zgodne z programem uniwersyteckim.
Trzecią podstawą życia w szkole jest miłość do pracy.
Uczniowie własnymi rękami, w dosłownym tego słowa znaczeniu, budują świat wokół siebie, w którym żyją.
Są dumni ze swoich prawdziwych, codziennych osiągnięć życiowych.
Poczucie piękna, wizja piękna w otoczeniu, przejaw kreatywności we wszystkich aspektach życia codziennego, a także potężny trening fizyczny oparty na rosyjskiej walce wręcz jako sposobie na samoobronę i pomoc w usunięciu agresji napastnika to dwa inne obszary, które nie są ignorowane w tym systemie pedagogicznym, ale zajmują bardzo ważne miejsce.
Przyszłościowa szkoła Szczetinina
Zasady, na których opiera się system edukacyjny Szczetinina, są w rzeczywistości uniwersalnymi i ogólnie przyjętymi standardami moralnymi.
Niestety, obecna sytuacja jest taka, że głoszenie takich wartości i ideałów spotyka się z niezrozumieniem i odrzuceniem przez system.
Dlatego jest całkiem naturalne, że w dzisiejszym świecie pedagogiczne idee Szczetinina nie są szeroko rozpowszechnione.
W tradycyjnym myśleniu systemu szkoła powinna tylko trochę uczyć i edukować.
Główna funkcja edukacyjna i wychowawcza przypisywana jest rodzinie i to na rodziców zrzuca się często odpowiedzialność za niepowodzenia szkolne ucznia.
W szkole Szczetinina dzieci są nie tylko „wychowywane”, ale także uczą się żyć w prawdziwym tego słowa znaczeniu.
Organizowanie własnego życia i troska o siebie nawzajem stanowi potężne doświadczenie, które trwa do końca życia.
Ponadto nie wolno nam zapominać, że głównym zadaniem systemowej edukacji jest obecnie wykształcenie osobowości konkurencyjnej, zdolnej do życia w wyścigu szczurów.
W szkole Szczetinina nie ma konkurencji, a podstawową zasadą życia jest miłość bliźniego.
W tej szkole równie ważny, jak praca i nauka, jest rozwój duchowy w poczuciu jedności z otaczającym światem.
To miejsce, w którym każde dziecko rozwija się w tym specyficznym dla niego tempie.
Nie ma wyścigu, nie ma poganiania, nie ma hierarchizacji.
I to jest w tym wszystkim piękne – że ktoś pozwolił grupie kilkuset uczniów być sobą, słuchać siebie, a nie tego, co narzuca system i nakazują autorytety.
Dlaczego więc takich szkół nie ma więcej?!
Czy nie takie instytucje powinny funkcjonować w systemie edukacji?!
Przecież każde dziecko zasługuje na swobodne i naturalne wznoszenie się na wyżyny swoich możliwości, bez nacisku, rywalizacji, bez tego chorego systemu…
*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.
https://www.youtube.com/watch?v=zzjY38am60k