KUMMERNIS – KONTROWERSYJNA ŚWIĘTA Z… BRODĄ
Kummernis (Wilgefortis) – wizerunek tajemniczej świętej możemy odnaleźć na wielu malowidłach i płaskorzeźbach pochodzących z okresu średniowiecza. Wystarczy pojechać do Portugalii lub Niemiec, by w tamtejszych kościołach zobaczyć ukrzyżowaną kobietę z brodą…
Postać Wilgefortis funkcjonuje przede wszystkim dzięki licznym legendom, które w każdym kraju brzmią odrobinę inaczej.
W Czechach nazywano ją Starostką, w Polsce Frasobliwą, a w Niemczech Kummernis.
Kim była kobieta, którą w 1583/86 uznano za świętą, a w XX wieku wykreślono z Martyrologium Rzymskiego?
Legenda o Św. Kummernis
Według podań Kummernis była jedną córek króla Luzytanii, który w imię pokoju cesarstwa postanowił wydać piękną dziewczynę za pogańskiego władcę.
Jednakże wbrew interesom ojca, Wilgefortis wolała oddać swoje życie Bogu niż człowiekowi.
Wielokrotne próby przekonywania króla spełzły na niczym.
Władca postanowił wtrącić córkę do lochów, mając nadzieję, że w ten sposób dziewczyna zmieni swoje zdanie.
Uwięziona Kummernis zaczęła żarliwie modlić się do Boga, aby ten wybawił ją od niechcianego małżeństwa.
Podobno dziewczyna w szczególny sposób prosiła o oszpecenie swojego ciała.
Wtedy też stało się coś nieprawdopodobnego.
Na twarzy dziewczyny zaczęła rosnąć broda.
Fakt ten nie spodobał się przyszłemu małżonkowi, który cofnął swoją propozycję.
Rozwścieczony ojciec kazał przybić Kummernis do dwóch belek znajdujących się w komnacie – tak, by umarła w ten sam sposób co Jezus.
W innych wersjach tej samej legendy ojciec Kummernis chciał wydać córkę za swojego najlepszego przyjaciela.
Dziewczyna nie wyrażając zgody, uciekła wpierw do lasu, gdzie zamieszkała na jakiś czas w grocie.
Odnaleziona przez królewskich poddanych, została następnie zamknięta w jednej z komnat zamkowych.
Święta – nieświęta
Kummernis zaczęła uzyskiwać ogromną popularność w XV/XVI wieku, a jej kult rozprzestrzeniał się po całej Europie.
W sposób szczególny Panienka z brodą zyskiwała rzeczy czcicieli we Francji, Niemczech i Belgii.
Modlitwy do męczennicy zanosiły przede wszystkim dręczone kobiety, które chciały wyrwać się od swych okrutnych mężów.
Kummernis stała się także patronką dziewcząt niechcących brać udziału w procederze zaaranżowanych małżeństw.
Męczennica uznawana była przez wiele wieków za świętą.
Współcześnie została, jednak wykreślona z oficjalnych pism watykańskich.
Jednym z głównych powodów takiego postępowania było zapewne skojarzenie Kummerrnis z antycznymi archetypami Androgyne.
Trzeba przecież przyznać, że gdyby dziś Panienka z brodą była oficjalnie uznana za „świętą”, to jej postać mogłaby wprowadzić wiele zamieszania w debatę na temat płciowości człowieka.
Mimo wszystko wizerunki tej kobiety nadal możemy zobaczyć w wielu kościołach na terenie całej Europy.
Takim przykładem może być bazylika w Wambierzycach, gdzie w jednej z bocznych kapliczek znajduje się płaskorzeźba Kummernis (wyjątkowo bez brody).
Co ciekawe, sam kult Dziewicy był bardzo rozpowszechniony na terenie Kotliny Kłodzkiej.
Według podań muzykanci i grajkowie pielgrzymowali do płaskorzeźby we wtórze głośnych i radosnych procesji.
Zdaniem wielu, kult Kummernis jest wynikiem wielkiego nieporozumienia, które ma swoje źródło w błędnej interpretacji średniowiecznych przedstawień Chrystusa.
Od gotyku bowiem przyzwyczailiśmy się do malowideł ukazujących Jezusa przepasanego na biodrze kawałkiem tkaniny.
Co za tym idzie – średniowieczny wizerunek przedstawiający osobę w królewskiej szacie został automatycznie zidentyfikowany z postacią kobiecą.
*Niebieską czcionką oznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.
