Baba Jaga – postać, która budzi grozę i odrazę. Chociaż pochodzenie jej imienia jest tak niejasne, jak to zwykle bywa, uważa się, że baba odnosi się do „starej kobiety” lub „babci”, podczas gdy jaga etymologicznie może pochodzić od prasłowiańskiego słowa „jęga” i oznaczać grozę czy męczarnię (współczesne „jędza”). Bez względu na to, nawet imię Baby Jagi podkreśla dziwność jej osoby, co czyni ją jeszcze bardziej interesującą postacią.

Portret Baby Jagi

Postać Baby Jagi najczęściej przedstawiana jest jako uosobienie starej kobiety z długim, krzywym nosem, pomarszczoną skórą i brzydkimi zębami.

Zwykle lata na miotle, mieszka w lesie w chatce stojącej na kurzej łapce, którą niekiedy otacza płot z ludzkich kości.

Baba Jaga w dłoni dzierży długi kij, a jej towarzyszami życia jest czarny kot, żaba lub wąż.

Wewnątrz chaty bohaterowie zwykle spotykają ją stojącą przy ogromnym kotle lub piecu.

Piec jest kolejnym powszechnym szczegółem w opowieściach o tej postaci, ponieważ karą za niektórych zadań lub nieposłuszeństwo jest ugotowanie niegodziwca i przeznaczenie go do jedzenia.

Jednak pomimo ogromnego apetytu Baba Jaga zawsze jest przedstawiana jako chuda i koścista staruszka.

Czarny charakter?

Baba Jaga budzi wiele niepewności, ponieważ badacze zastanawiają się, skąd tak naprawdę w folklorze słowiańskim wzięła się jej postać.

Wiele wątpliwości budzi to, czy na pewno jest takim czarnym charakterem.

W zasadzie ona sama nigdy nie prowokuje, nie namawia do złego bez powodu – dopóki ktoś nie podejdzie do jej chaty lub nie zbliży się do nie i naruszy jej prywatności.

Poza tym większość znanych opowieści o Babie Jadze nie dotyczy jej bezpośrednio, ale bohaterów, którzy ją spotykają.

Ona sama zwykle ginie, a bohaterowie wiodą szczęśliwe życie, co jest doskonałym przykładem słowiańskiego uosobienia tryumfu dobra nad złem.

Niektórzy badacze przypuszczają, że czarownice, guślarki, szeptuchy i wszystkie inne kobiety, które zajmowały się magią, ziołolecznictwem, tworzeniem lekarstw, naparów itp. z czasem zaczęto nazywać mianem Baby Jagi.

Mogło mieć to związek z powszechną chrystianizacją społeczeństw i wejściem patriarchatu, wobec czego postać Baby Jagi uznano za wcielenie zła i demonicznych mocy.

Słowiańskie bóstwo

Inne przypuszczalne wyjaśnienie pochodzenia Baby Jagi wiąże jej postać z kobiecym bóstwem słowiańskim, które żyło w lesie i pełniło funkcję strażnika.

Głównym zajęciem tegoż bóstwa była ochrona przy użyciu sił ciemności i śmierci.

Różnica jednak jest w tym, że wówczas nie wyglądałaby jak stara, przerażająca swą osobą kobieta, ale jak elf.

Z kolei rytuał pożerania swych ofiar może być związany z przeinaczoną wersją dość typowego obrzędu przejścia.

Podczas tego obrzędu następuje określona zmiana osoby lub grupy osób biorących udział w rytuale, np. zmienia się ich status społeczny, zostają włączeni do pewnej grupy.

Pożarcie mogłoby tu symbolizować właśnie to przemienienie.

Wygląda więc na to, że postać Baba Jagi przez lata została sztucznie demonizowana, a ona sama wcale nie musiała być taka zła, jak ją opisują.

⇒ Czytaj także: POŁUDNICA – LETNI DEMON SŁOWIAN

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.

https://www.youtube.com/watch?v=-XiMjNFw3YQ