Dereń jadalny znany był już w prehistorii. Od bardzo dawna w medycynie ludowej wykorzystywane były nie tylko jego owoce, ale również kwiaty, liście i kora, które stosowano na różne schorzenia. Jednak dziś wiele osób zapomniało, że jest taka roślina, która nazywa się dereń jadalny. Jakie ma właściwości i zastosowanie?

Historia pochodzenie derenia jadalnego

Dereń, o czym było już wspomniane, znany był w prehistorii i to właśnie z jego drewna, które jest trwałe i wytrzymałe, powstawały jedne z pierwszych narzędzi na świecie.

Ciekawostka jest także fakt, że pestki z owoców derenia znaleziono także podczas prac wykopaliskowych w Biskupinie.

Znał go Hipokrates, który na bazie liści przygotowywał wywar, pomagający na dolegliwości żołądkowe.

Z kolei Indianie używali kory tej rośliny do leczenia malarii.

Dereń jadalny pojawił się również w literaturze, np. Owidiusz w poemacie „Złoty wiek” podał przepis na przygotowanie konfitury z derenia.

Natomiast w XIX wieku żuto jego pędy, gdyż miały wybielać zęby oraz korzystnie wpływać na ich zdrowie.

Znano go oraz uprawiano w starożytnej Grecji i Rzymie, a w średniowieczu można go było znaleźć przy klasztorach, gdzie mnisi wytwarzali z niego leki oraz tzw. cudowne substancje.

W XVI wieku roślina ta dotarła do Wielkiej Brytanii, gdzie od razu zyskał ogromną popularność.

Dzisiaj dereń naturalnie występuje we wschodniej Europie oraz południowo – zachodniej Azji.

Z języka łacińskiego dereń to cornus, a słowo to wywodzi się od „cornu”, czyli „rogu”.

Dzisiaj znanych jest 40 rodzajów derenia, a w Polsce znany jest tylko dereń jadalny oraz dereń świdwa.

Dawniej dereń w Polsce uważano za symbol luksusu, a w okresie międzywojennym bardzo znana była dereniówka, czyli najbardziej rozpowszechniona nalewka szlachecka.

Jednak popularność derenia znacznie spadła w okresie PRL-u, gdyż to właśnie on kojarzył się z tzw. dawnymi czasami, panami oraz wyzyskiem.

O dereniu dzisiaj często mówi się, że są to polskie oliwki.

Charakterystyka derenia jadalnego

Dereń jadalny rośnie przeważnie w lasach dębowych oraz grabowych, a także w zaroślach i dolinach rzek, głównie na glebach wapiennych.

Zazwyczaj tworzy on wysoki i szeroki krzew, a jego kwiaty są żółte, drobne i nieprzyjemnie pachnące.

Poza tym zebrane są w niewielkie kwiatostany i rozwijają się bardzo wcześnie, gdyż robią to już w marcu albo kwietniu i to czasami jeszcze na gałązkach, które nie mają liści.

Z kolei jego owoce dojrzewają od początku sierpnia do października, są elipsoidalne, błyszczące i bardzo często mają czerwony lub czerwono – wiśniowy kolor, ale są także odmiany, które mają kształt gruszkowy, kulisty w kolorze białym lub żółtym.

Najstarsze derenie można znaleźć w starych ogrodach dworskich (Bolestraszycach), które swoim zasięgiem obejmują 25 ha.

Dawniej, właśnie w Bolestraszycach, niedojrzałe owoce derenia kiszono w beczkach tak jak ogórki.

Owoce, które wykorzystywano do kiszenia, musiały mieć kolor od zielonego do bladoróżowego, a to oznacza, że były to owoce już wyrośnięte, ale jeszcze nie całkiem dojrzałe.

Następnie owoce te zalewano w beczce osoloną wodą, a kiedy ukisły, trzeba było je odcedzić i zalewało się je oliwą z ziołami.

Na dworze kiszony dereń dodawany był do sosów, które były dodatkiem do pieczonego mięsa, a podawano je na pańskie stoły.

Taką produkcję znano głównie na terenie Małopolski Wschodniej oraz Kresów Wschodnich.

W artykule Stanisława Wodzickiego z 1818 r., można się dowiedzieć, że owoc ten po odgotowaniu i nasoleniu bardzo dobrze zastępuje oliwki, aby można się było bez nich obejść, do marynaty dodawany jest cząber oraz liście bobkowe.

Właściwości zdrowotne

W owocach derenia jadalnego można znaleźć wiele pierwiastków mineralnych, a głównie żelazo, potas, wapń, fosfor, magnez, cynk, miedź, mangan, a także beta-karoten, jak i flawonoidy, kwasy organiczne – jabłkowy i chinowy oraz pektyny, garbniki i cukry roślinne.

Poza tym są obecne w nim również witaminy, takie jak: witamina A, C oraz P.

Z kolei w skórce owoców derenia występują antocyjany, czyli przeciwutleniacze z grupy związków flawinowych oraz barwników.

Dzięki zawartości witamin dereń polecany jest do stosowania w okresie zwiększonego ryzyka zachorowania na przeziębienie i grypę.

Z kolei zawarte w nich antyoksydanty są odpowiedzialne za zwalczanie wolnych rodników, a razem z kwasem askorbinowym opóźniają procesy starzenia się skóry.

Z powodu działania przeciwutleniającego antocyjanów, dereń może mieć również działanie przeciwnowotworowe, ale też zapobiega rozwojowi różnych stanów zapalnych w organizmie oraz wpływa na wzrost wydzielania insuliny.

W medycynie naturalnej namoczone owoce wraz z liśćmi stosowano do okładów na czoło, gdyż uważano, że takie okłady pomagają leczyć migreny.

Natomiast kąpiel w wywarze z derenia zalecana jest osobom, które mają problemy z reumatyzmem i artretyzmem.

Poza tym w medycynie ludowej środek ten stosowany jest także, jako środek przeciwgorączkowy, a także na przeziębienie oraz na wzmocnienie odporności organizmu.

Niektórzy także twierdzą, że gałązki derenia doskonale czyszczą zęby.

Roślinę tę stosowano także od dawna do leczenia dolegliwości żołądkowych, a to dzięki zawartości kwasów organicznych oraz innym związkom aktywnym.

Dereń ma także działania ściągające oraz przeciwzapalne, a obecność garbników sprawia, że ma działanie zapierające i w związku z tym może być stosowany przy problemach z biegunką albo kolką żołądkową.

Ponadto dereń wpływa na poprawę przemiany materii, więc sprawdzi się również u osób, które mają problemy z nadwagą i otyłością.

Po owoce derenia można również sięgnąć, gdy ma się problemy z nerkami albo drogami moczowymi, ale ma także działanie przeciwzapalne i moczopędne, a do tego zwiększa wydalanie z organizmu wody i sodu wraz z moczem.

Dereń to także doskonałe źródło żelaza, dlatego też owoce derenia można wykorzystywać do wspomagania leczenia anemii i można je także stosować przy problemach z obfitą miesiączką.

Zawarta w tej roślinie witamina P wzmacnia naczynia krwionośne, poprawia przepływ krwi oraz obniża ciśnienie i ma działanie przeciwalergiczne, a także przeciwgrzybiczne.

Zastosowanie w kuchni

Dereń ma także cenne walory smakowe i dlatego bardzo często wykorzystuje się go również w kuchni.

W związku z tym może być stosowany do produkcji dżemów, konfitur, syropów, soków, likierów oraz nalewek, ale także czasami z derenia robione jest nadzienie do cukierków.

Przepis na nalewkę szlachecką

Składniki:

1 kg owoców derenia jadalnego, 5 łyżek suszonych czarnych jagód, 0,7 kg cukru oraz 1 l spirytusu.

Przygotowanie: owoce należy umyć, a następnie zalać je spirytusem i pozostawić w ciepłym miejscu.

Naczyniem należy wstrząsać, co dwa dni, a po przynajmniej 5 tygodniach trzeba zlać spirytus i przechowywać go w lodówce.

Natomiast owoce należy zasypać cukrem, a potem wstrząsać, co kilka dni, do czasu, aż ten się nie rozpuści.

Potem syrop trzeba zlać, dolać spirytus oraz odstawić na dwa tygodnie, gdyż musi się sklarować.

Po tym czasie filtruje się go, zlewa do butelek i czeka pół roku.

⇒ Czytaj także: GŁÓG – PIĘKNY SPRZYMIERZENIEC MOCNEGO SERCA

WSPARCIE NIEZALEŻNYCH PORTALI

*Niebieską czcionką zaznaczono odnośniki np. do badań, tekstów źródłowych lub artykułów powiązanych tematycznie.

P.S. Informacje przedstawione w artykule nie są pisane przez lekarza. Mają charakter informacyjny i nie stanowią fachowej porady medycznej. Wszelkie rady, które są na mojej stronie, stosujesz wyłącznie na własną odpowiedzialność.

https://www.youtube.com/watch?v=sZe0xSQOZpg